түр

Кыргызча

/ky.m./ вилка

түр
1. вид форма;
айыл чарба продукциясынын түрлөрү виды сельскохозяйственной продукции;
кең түрдө в широких размерах;
стихиялык түрдө стихийно;
түргө кел- принять вид форму;
жумган көзүм ачылбай түргө келип карыпмын фольк. я дожил (букв. дошёл) до такой старости что зажмуренные глаза мои (уже) не открываются;
түргө келтир- понуд. от түргө кел- придать вид форму;
бир түргө сал- придать один (общий для многих) вид;
2. орнамент;
түр кийиз южн. орнаментированный войлок;
чытка түр салуучу фабрика ситценабивная фабрика;
улут маданиятынын түрү форма национальной культуры;
түрү жаман или түрү бузук он замышляет неладное;
...түрү бар похоже что он...;
түшүнгөндөй түрү бар похоже что он понял;
келе турган түрү барбы? можно ли думать что он явится?
ала турган түрү жок не похоже что он возьмёт;
түр сал- принимать грозный вид;
турду баатыр Табылды туйгун куштай түр салып фольк. встал богатырь Табылды приняв вид кречета;
түр керсөт- устрашать.

Моңголчо

түр
1. заворачивать засучивать (напр. рукава штанины) поднимать (напр. подол полу);
билек тур-
1) засучить рукава;
2) перен. энергично взяться за дело;
уяты бар азамат ишке түрсүн билегин стих. молодец у которого есть совесть пусть энергично берётся за дело;
эшик түр- открывать (поднимать) дверь (войлочную в юрте);
көтүн түрүп балак алды оголив ему зад выпороли;
түрө кий- надеть (шапку) завернув края;
башында тери малакай түрө кийип коюптур стих. у шапки которая у него на голове он завернул края;
2. перен. тщательно обследовать осматривать;
Ысык-Көлгө жеткенде көлдүн башын түргөндө фольк. когда он достиг Иссык-Куля когда он тщательно обследовал верхнюю часть озера;
турө или түрүп все всё; сплошь массой;
төгөрөктүн баарынан түрө келдиң калайык фольк. вы люди явились все со всей округи;
душмандан түрө кол келет фольк. со стороны врагов движется войско лавиной;
карыздардын түтүнүн түрө кыдырып обходя дворы всех должников;
үйдү түрө кыдырышып (они) обходя подряд все дома;
түп атаңды түрүп айт о своём предке скажи всё (какого ты рода-племени кто твои предки по мужской линии и т.п.);
кулак түр- (см. кулак I).